radionuklidy

Radionuklidy to radioaktywne nuklidy, czyli jądra atomowe niestabilne, które ulegają rozpadowi i emitują promieniowanie. Rozpad jądrowy prowadzi do powstania kolejnych izotopów i może być źródłem promieniowania alfa, beta lub gamma. Radionuklidy mogą występować naturalnie, jako składniki skorupy ziemskiej i środowiska (na przykład uran-238, uran-235, tor-232, potas-40, radon-222), lub być wytwarzane sztucznie w reaktorach, akceleratorach i procesach przemysłowych (na przykład technet-99m, fluor-18, jod-131, cobalt-60, ces-137, americium-241).

Własności fizyczne radionuklidów, takie jak czas połowicznego rozpadu, energii emisji i zdolność do przebywania w organizmie, określają ich zastosowania i ryzyko. Czas połowicznego rozpadu może się wahać od ułamków sekundy do miliardów lat. Aktywność, mierzoną w becquerelach (Bq), informuje o liczbie rozpadów na sekundę. Długoterminowa dawka pochłonięta przez tkanki liczy się w grayach (Gy), a skuteczna dawka biologiczna w sievertach (Sv).

Zastosowania radionuklidów obejmują medycynę (diagnostyka obrazowa i terapie radiologiczne, np. technet-99m, jod-131, cobalt-60), przemysł (tracery, kontrola jakości), naukę (radiotracery) i ochronę środowiska (monitoring promieniowania). Ryzyko związane z radionuklidem zależy od jego rodzaju emisji, energii, dawki oraz sposobu narażenia. Bezpieczeństwo wymaga ścisłych procedur, zabezpieczeń, pielęgnacji odpadów i regulacji prawnych.