pópasiec

Półpasiec, znany również jako herpes zoster, to choroba wywołana ponowną reaktivacją wirusa varicella-zoster (VZV), tego samego wirusa, który wywołuje ospę wietrzną. Po pierwotnym zakażeniu wirus pozostaje utajony w zwojach nerwowych. Reaktywacja VZV prowadzi do zapalenia nerwów i wykwitów skórnych w ograniczonym do jednego dermatomu obszarze.

Objawy zaczynają się często od prodromalnego bólu, mrowienia lub nadwrażliwości w obrębie danego dermatomu, na 1–2 dni przed wysypką. Następnie pojawia się charakterystyczna jednostronna wysypka z pęcherzykami, która zwykle ogranicza się do jednej połowy ciała lub twarzy. Pęcherzyki przekształcają się w strupki i goją się w ciągu 2–4 tygodni. Ból może utrzymywać się także po wygojeniu zmian – tzw. neuralgia popółpasiecowa.

Powikłania obejmują neuralgię po półpaścu, zespół Herpes zoster ophthalmicus (dotyczący gałki ocznej i grożący utratą wzroku), a także rzadziej zapalenie mózgu czy zespół Ramsaya–Hunta (porażenie nerwu twarowego). U osób z osłabioną odpornością przebieg może być cięższy.

Diagnostyka jest oparta głównie na obrazie klinicznym. W razie wątpliwości potwierdza się ją poprzez badania molekularne PCR z materiału pęcherzyków lub inne testy immunologiczne.

Leczenie polega na terapii przeciwwirusowej podawanej w jak najszybszym czasie – zwykle w ciągu 72 godzin od wystąpienia wysypki. Dostępne preparaty to acyklowir, walacyklowir i famcyklowir. Leczenie przeciwbólowe oraz odpowiednia opieka skórna są także istotne. W zapobieganiu półpaścowi stosuje się szczepienia: rekombinowaną szczepionkę Shingrix dla dorosłych 50+ oraz, starszą i rzadziej używaną, szczepionkę Zostavax. Szczepienia znacząco zmniejszają ryzyko zachorowania i ryzyko neuralgii po półpaścu.