jednostronna

Jednostronna to przymiotnik pochodzący od wyrażenia „jeden” i „strona”, oznaczający działania, decyzje lub środki podejmowane przez jeden podmiot bez konieczności uzgodnienia lub współdziałania innych stron. W polszczyźnie występuje w formie jednostronny (męski), jednostronna (żeński) i jednostronne (nijakie), a użycie zależy od rodzaju rzeczownika, do którego się odnosi.

W praktyce termin ten jest powszechnie stosowany w kilku głównych kontekstach. W prawie cywilnym i umowach mówi się o kontrakcie jednostronnym, czyli umowie wywołanej lub wykonywanej na podstawie jednostronnego oświadczenia woli jednej strony, często w zamian za pewne zachowanie lub wykonanie określonej czynności. Pojęcie obejmuje także jednostronne zobowiązanie, w którym jedna strona przyjmuje na siebie obowiązek bez równoczesnego zobowiązania drugiej strony.

W prawie międzynarodowym i polityce działania jednostronne odnoszą się do środków podejmowanych przez państwo bez zgody lub bez współpracy z innymi państwami lub organami międzynarodowymi. Przykłady obejmują jednostronne sankcje, uznanie państwa, wycofanie się z traktatu czy zajęcie terytorium. Takie działania mogą mieć szybki efekt, lecz niosą ryzyko napięć, konfliktów prawnych oraz utraty wiarygodności na arenie międzynarodowej.

W gospodarce i administracji decyzje jednostronne są podejmowane przez pojedynczy podmiot, który nie musi uzyskać zgody partnerów. Ich zastosowanie może przyspieszać procesy decyzyjne, lecz często wymaga późniejszego uzasadnienia i może spotkać się z oporem ze strony zainteresowanych stron.