przyczynie

Przyczyna to czynnik lub zdarzenie, które bezpośrednio wywołuje określony skutek lub stan. W języku potocznym często używa się słów powód lub przyczyna; w naukach i praktyce rozróżnia się różne rodzaje przyczyn w zależności od kontekstu.

W analizie zjawisk wyróżnia się przyczyny bezpośrednie i pośrednie. Bezpośrednia jest taka, która wywołuje skutek bez pośrednictwa innych czynników, podczas gdy pośrednia działa poprzez inne elementy systemu. W wielu obszarach stosuje się także rozróżnienie między przyczyną źródłową (przyczyną główną) a wtórnymi czynnikami wpływającymi na przebieg zdarzeń.

W naukach i praktyce istotne jest także rozróżnianie między związkiem przyczynowym a jedynie występowaniem korelacji. Związek przyczynowy nie zawsze wynika z samej obserwacji; wymaga analiz i dowodów. W medycynie, inżynierii i administracji używa się analizy przyczyn źródłowych (root cause analysis, RCA) w celu identyfikacji i usunięcia podstawowych przyczyn problemów.

Etymologia: słowo przyczyna pochodzi od rdzenia czyn oraz prefiksu przy-, a liczba mnogą stanowią przyczyny. W języku specjalistycznym występują pojęcia takie jak przyczyna bezpośrednia, przyczyna pośrednia, przyczyna źródłowa, a także kwestie odpowiedzialności i konieczności.