prowadnice

Prowadnice, zwane również prowadnicami liniowymi, są elementami maszyn umożliwiającymi ograniczenie ruchu do jednej osi. Składają się zazwyczaj z szyny prowadnicowej oraz wózka (carriage) lub łącznika, które przesuwają się po niej. Celem jest zapewnienie precyzyjnego, powtarzalnego i stabilnego przesuwu przy dużej sztywności układu i niskim tarciu.

Wyróżnia się kilka głównych typów prowadnic liniowych. Prowadnice kulkowe wykorzystują kulkowe łożyska recyrkulacyjne w wózku, co daje wysoką sztywność i nośność przy Relatywnie małym tarciu. Prowadnice wałkowe operują na podstawie wałków tocznych, często lepszych przy wysokich obciążeniach wzdłuż osi. Prowadnice gładkie (ślizgowe) realizują ruch bez łożysk tocznych, są tańsze, lecz wymagają odpowiedniego smarowania i mają wyższe tarcie. Szyny wykonuje się z hartowanej stali lub aluminium, powierzchnie często wykańcza się szlifem i twardą powłoką, co zwiększa trwałość.

Zastosowania obejmują maszyny CNC, drukarki 3D, robotykę przemysłową, automatyzację linii produkcyjnych, urządzenia medyczne i meble ruchome. Wybór prowadnic zależy od obciążeń, wymagań dotyczących precyzji, szybkości ruchu oraz warunków pracy (zanieczyszczenia, temperatura). Montaż wymaga odpowiedniego wyrównania, usztywnienia konstrukcji oraz ewentualnego zasilania smarem lub olejem. Konserwacja obejmuje regularne smarowanie, kontrolę zużycia oraz czyszczenie z pyłu i zanieczyszczeń. W praktyce stosuje się katalogowe rozwiązania różnych producentów, które określają tolerancje, klasy precyzji i parametry utrzymania.