privatësisë

Privatësia është një drejtë dhe një koncept që nënkupton se individët kanë kontroll mbi mënyrën si të dhënat e tyre personale mbledhen, përdoren dhe publikohen, dhe mbrojtje nga ndërhyrjet e paarsyetuara në jetën private, familjare dhe sferat shoqërore. Ajo përfshin privatësinë fizike (hapësirat ku dikush mund të ndjehet i sigurt) dhe privatësinë e të dhënave (informacioni që mund të identifikojë një person).

Të dhënat personale përfshijnë çdo informacion që mund të identifikojë një individ ose të identifikojë në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë. Parimet e privatësisë përfshijnë lejimin dhe qëllimin e përpunimit, minimizimin e të dhënave, ruajtjen e kufizuar, drejtën e aksesit, korrigjimit, fshirjes dhe portabilitetit, përgjegjësinë e kontrollorëve dhe përpunuesve, dhe transparencën lidhur me mënyrën e përdorimit të të dhënave. Siguria teknike dhe organizative, vëzhgimi i ligjshëm dhe respektimi i të drejtave themelore janë thelbore.

Baza ligore më e njohur është Rregullorja Evropiane për Mbrojtjen e të Dhënave (GDPR), e cila rregullon përpunimin e të dhënave personale brenda Bashkimit Evropian dhe jashtë, me të drejta të qytetarëve dhe detyrime për organizatorët. Më shumë vende kanë ligje kombëtare dhe institucionet e mbrojtjes së të dhënave që mbikëqyrin zbatimin dhe ofrojnë mekanizma të ankimeve.

Sfida të përditshme përfshijnë gjurmimin online, cookies, vëzhgimin me kamera dhe përdorimin e inteligjencës artificiale për profilizimin. Përveç përfitimeve të teknologjive, ruajtja e privatësisë kërkon anonimizimin, enkriptimin, dizajnin me privatësi të projektuar nga fillimi (privacy by design) dhe transparencë që përdoruesit të kenë kontroll të mëtejshëm mbi të dhënat e tyre. Privatësia mbetet një temë kyçe për demokracinë, të drejtat civile dhe zhvillimin shoqëror dhe ekonomik, duke synuar balancën mes të drejtave të individit dhe interesave të shoqërisë.