precesji

Precesja, w astronomii często nazywana precesją osiową, oznacza powolną zmianę orientacji osi obrotu ciała niebieńskiego w stosunku do gwiazd stałych. Najbardziej znany przykład dotyczy Ziemi, ale zjawisko to opisuje się także dla innych planet, księżyców i sztucznych satelitów.

W przypadku Ziemi precesja osiowa to powolny obrót osi względem gwiazd, wywołany torques Słońca i Księżyca na lekko spłaszczoną Ziemię. Pełny cykl trwa około 25 800 lat, co powoduje przesunięcie po sferze niebieskiej punktu równonocy o cały krąg względem gwiazd. W praktyce oznacza to stopniowe zmienianie się pozycji gwiazd charakterystycznych dla osi świata, a także ruch biegunów niebiańskich względem gwiazd.

Nuta­tion (nutacja) stanowi krótkoterminową wibację na tle głównego ruchu precesyjnego, wywołaną zmiennością płaszczyzny orbity Księżyca względem ekliptyki. Jej okres wynosi około 18,6 roku, a amplituda to kilka sekund łuku, co powoduje drobne oscylacje pozycji gwiazd i punktów węzłowych.

Poza precesją osiową wyróżnia się także precesję węzłów księżyca, czyli powolny ruch węzłów jego orbity względem ekliptyki, oraz precesję perygeum planety (apsydalną) – przesuwanie się punktu najbliższego Słońcu na orbicie. Zjawiska te wpływają na ephemerydy i układy odniesienia nieba.

Znaczenie precesji polega na możliwości skutecznego korygowania długookresowych zmian w układach współrzędnych nieba, takich jak epochy i układy referencyjne (np. J2000). Dzięki temu pomiary astronomiczne pozostają spójne na przestrzeni wieków.