pierwotniaki

Pierwotniaki to grupa jednokomórkowych organizmów eukariotycznych. Współczesne ujęcie obejmuje różne linie ewolucyjne o znacznej różnorodności morfologicznej i metabolicznej. Większość zamieszkuje środowiska wodne, gleby, a także żyje jako pasożyty w organizmach innych gatunków. Mogą być heterotroficzne, osmotroficzne lub mixotroficzne.

Budowa pierwotniaków jest różnorodna; mają jądro komórkowe i organelle typowe dla eukariotów. Ruch realizują za pomocą rzęsek, wici, pseudopodiów lub bywają bezruchliwe. Rozmnażają się głównie bezpłciowo przez podział komórki, pączkowanie lub fragmentację; u niektórych występuje także rozmnażanie płciowe.

Najważniejsze grupy to amebowce (Amoebozoa), ciliates (Ciliophora), flagellates (np. Giardia, Trichomonas) oraz sporozoa (np. Plasmodium, Toxoplasma). Wiele pierwotniaków to organizmy wolnożyjące, ale ogromna liczba stanowi także pasożyty lub symbionty. W środowisku wodnym i glebie pełnią kluczowe funkcje w obiegu materii oraz w sieciach pokarmowych.

Niektóre pierwotniaki są patogenne dla człowieka i zwierząt (np. Giardia lamblia, Plasmodium spp., Entamoeba histolytica, Trypanosoma spp.), wywołując choroby takie jak giardioza, malaria, amebowe zapalenie jelita grubego. Poza patogennością pierwotniaki pełnią także rolę symbiontów i stanowią obiekt licznych badań w biologii komórki, genetyce i ekologii.