ortostatyczne

Ortostatyczne to termin używany w języku polskim w odniesieniu do zjawisk związanych z pozycją ciała w pionie i odpowiedzi organizmu na zmianę pozycji z leżenia na stojąca. W medycynie odnosi się najczęściej do układu krążenia i układu autonomicznego, które reagują na utratę krwi w częściach układu żylnego podczas stania.

Fizjologia ortostatyczna opisuje mechanizmy utrzymania dopływu krwi i perfuzji mózgu po przejściu z pozycji leżącej do stojącej. W pozycji stojącej część krwi gromadzi się w kończynach dolnych, co zmniejsza powrót żylny i objętość wyrzutową serca. W odpowiedzi aktywuje się odruch współczulny, który powoduje zwężenie naczyń obwodowych i przyspieszenie tętna, by utrzymać ciśnienie tętnicze. Skuteczność tych mechanizmów zależy od stanu układu autonomicznego i objętości krwi.

Diagnostyka i klinika: najczęściej stosuje się test ortostatyczny, w którym mierzy się ciśnienie tętnicze i tętno w pozycji leżącej, po krótkim staniu oraz po kilku minutach w pozycji stojącej. Niedociśnienie ortostatyczne to spadek ciśnienia skurczowego o co najmniej 20 mmHg lub rozkurczowego o 10 mmHg w ciągu 3 minut od wstawania. Objawy obejmują zawroty głowy, osłabienie, zaburzenia widzenia i ewentualnie utratę przytomności. Przyczyny obejmują odwodnienie, zaburzenia autonomiczne, choroby neurodegeneracyjne oraz działanie niektórych leków.

Zespół posturalnej tachykardii (POTS) to zaburzenie, w którym następuje znaczny wzrost tętna w pozycji stojącej, często z towarzyszącymi dolegliwościami, przy niewielkim lub bez wyraźnego spadku ciśnienia krwi. Leczenie obejmuje modyfikacje stylu życia, odpowiednie nawodnienie, suplementację soli, farmakoterapię i rehabilitację autonomiczną.

Ortostatyczne pojęcie ma także zastosowania w rehabilitacji i biomechanice, gdzie ocenia się, jak organizm adaptuje się do pionowej pozycji podczas treningów i terapii.