mótefni

Mótefni eru prótein framleidd af B-frumum sem svara gegn framandi efnum, svo sem bakteríum, veirum eða öðrum antigenum. Þau bindast sérstökum antigenum og hjálpa líkamnum að ráða niðurlögum eða hindra starfsemi þeirra. Mótefni eru mikilvægur hluti af ertu ónæmiskerfi og geta veitt bæði sértæka og byggða vörn.

Strúktúr þeirra felur í sér Y-laga byggingu sem samanstendur af tveimur léttum og tveimur þungum keðjum sem eru tengdar saman. Bindisetin liggja í breytilegum hlutum mótefnisins (variabil region) sem ákvarðar hvaða antigen það bindir, en fasti regioninn ákvarðar þætti þess sem gerist þegar mótefnið binst antigeninu og hvernig vörninni er beitt.

Fimm megin gerðir mótefna eru IgM, IgG, IgA, IgD og IgE. IgM er oft fyrsta svar við nýju antigeni; IgG er langvarandi og er algengast í særi og vökvum líkamans; IgA styrkir varnir í slímhúðum (t.d. öndunarfærum og meltingarvegi); IgE tengist ofnæmisviðbrögðum og baráttu gegn sníkjudýrum; IgD starfar oft sem yfirborðviðtak á B-frumum.

Vöxtur og fjölbreytni mótefna byggist á virkni B-frumna. Genatengdar breytingar valda fjölbreytni (somatic recombination og mætibreytingar), klassabreyting (class switch recombination) breytir flokkun mótefnis án þess að breyta bindingunni, og afbrigðileiki (affinity maturation) eykur bindigetu með tíma.

Í klínísku starfi eru mótefni lykilverkfæri. Þau eru notuð í serólogískum greiningum til að staðfesta sýkingar eða bólusetningar og eru einnig nýtt í meðferð með monoclonal antibodies gegn sjúkdómum eins og sumum tegundum krabbameins eða autoimmune sjúkdóma. Ónæmisgalli, sjálfsofnæmi og mótefnisrænt meðferðarverkfæri liggja einnig þétt saman við mótefni.