leukotrienler

Leukotrienler, araşidonik asitten türetilen, iltihabi mediyatörler olarak görev yapan lipidlerdir. En çok nötrofiller, eozinofiller, mast hücreleri ve makrofajlar tarafından sentezlenirler ve immün yanıtların düzenlenmesinde rol oynarlar.

Biyosentez yoluyla üretim üç adımda özetlenebilir: Arachidonic acid 5-lipoxygenase (5-LO) ve FLAP (5-LO activator protein) etkisiyle LTA4 oluşur. LTA4, LTA4 hidrolaz ile LTB4’e dönüştürülebilir veya LTC4 sentezi için LTC synthase ile LTC4’e dönüştürülebilir. LTC4, daha sonra LTD4 ve LTE4’e dönüşür. LTB4, güçlü kemotaktik ve aktivasyon etkileriyle bilinir; cysteinyl leukotrienler LTC4, LTD4 ve LTE4 ise CysLT1 ve CysLT2 reseptörleri üzerinden etkili olur.

Ruhsatlı reseptörleri arasında LTB4 için BLT1 ve BLT2 ile cysteinyl leukotrienler için CysLT1 ve CysLT2 bulunur. LTB4, nötrfil çekimini ve aktivasyonunu hızlandırırken, LTC4, LTD4 ve LTE4 bronkokonstriksiyon, damar permeabilitesinin artışı ve mukus sekresyonu ile hava yolu inflamasyonunu destekler. Bu kombinasyonlar, özellikle astım ve alerjik rinite katkıda bulunur ve hava yolu hiperreaktivitesini güçlendirebilir.

Klinik açıdan leukotrienler, anti-leukotrien tedavilerinin hedefleri arasındadır. Montelukast ve Zafirlukast CysLT1 reseptör antagonisti olarak kullanılırken, Zileuton 5-LO inhibitörü olarak görev yapar. Hafif-orta astım ve alerjik rinitte kullanılan bu tedaviler, hastaların inflamatuar yanıtını modüle etmeyi amaçlar. Yan etkiler arasında zileuton için karaciğer toksisitesi ve montelukast için nadir nöropsikiyatrik olaylar yer alabilir.