kóðar

Kóðar er íslenskt hugtak sem notað er um kerfi tákna eða reglna sem nota tákn til að fela, miðla eða skiptast á upplýsingum. Hugtakið vísar til víðtæks úrval kerfa sem gera samskipti, geymslu og vinnslu gagna möguleg; merkingin fer eftir vísindagreininu eða starfssviði sem notkun þess á sér stað.

Í tölvu- og upplýsingamannvirkjum eru kóðar oftast talið grundvöllur gagnaúrvinnslu. Dæmi eru stafakóðar eins og ASCII og Unicode/UTF-8 sem gera tölvum kleift að birta og lagleiða texta, sem og gagnakóðar fyrir miðlun og geymslu eins og Base64. Einnig eru villukóðar og villuhreinsunartækni, svo sem CRC, Hamming-kóðar og Reed–Solomon, notaðar til að greina og leiðrétta gögn sem skemmist á leiðinni eða geymdum.

Dulkóðun og hvernig hún skiptir sér. Í sannri gagnasamskiptum er oft gerður greinarmunur á kóða og dulmál (dulkóðun). Kóðar breyta skilaboðum í kerfi af táknum sem hafa ákveðna merkingu innan kerfisins, oft til að stytta eða flækja them. Dulkóðun eru umbreytingar sem fela skilaboð fyrir óviðkomandi en veita réttri hvönn lyklir, aukna friðhelgi og öryggi.

Í líffræði vísar kóðar oft til codons, þrítákna röð basapara í DNA eða RNA sem merking þeirra er í próteinframleiðslu. Algengur alþjóðlegur kóði er vísitan með start-kóðóninum AUG (RNA) eða ATG (DNA) og stop-kóðónum UAA/TAA, UAG/TAG, UGA/TGA. Þetta kerfi er nánast alheimurinn í raunverulegri litningaöryggi.

Tilvísanir og dæmi um standardkerfi: ISO 639 eykur tungumálakóðar, ISO 3166 þjóðernis- eða landakóðar og Unicode-kerfið táknar stafrófið á heimsvísu.

See also: Encoding, Decoding, Cryptography, Genetic code.