Dulkóðun

Dulkóðun er ferli sem umbreytir upplýsingum frá upphaflegu formi (plaintext) í dulmálstexta (ciphertext) með hjálp reiknirit og lykla. Markmiðið er að verja trúnað gagna, heilleika og aðgengi þegar þau eru geymd eða sent yfir net. Dulkóðuð gögn eru óaðgengileg fyrir óviðkomandi nema viðeigandi lykill sé til staðar við afkóðun.

Það eru tvö helstu grundvallarform dulkóðunar: symmetrísk dulkóðun og ósymmetrísk (opin lykill) dulkóðun. Symmetrísk dulkóðun notar sama lykil til dulkóðunar og afkóðunar; dæmi eru AES og DES. Osymmetrísk dulkóðun notar lykla para: opin lykill til dulkóðunar og loka lykill til afkóðunar; dæmi er RSA og ECC. Algeng samsetning kerfa er hybridlausn þar sem gögn eru dulkóðuð með hraðvirkri symmetrískri dulkóðun og lykillinn sem þarf til afkóðunar dreifður með ósymmetrískri dulkóðun.

Lykilllengd ræður öryggi að miklu leyti. Lengri lyklar veita almennt sterkari vernd gegn bruteforceárásum, til dæmis AES með 256-bita lykli er algengt sem öryggisstig. Öryggi byggist þó einnig á vali reikniritis, réttri notkun og verndun lykla gegn spilun eða spillingu, sem og hliðargötum eins og hliðarárásum.

Notkun dulkóðunar er mjög útbreidd. Netöryggi byggist á dulkóðuðu sambandi, til dæmis TLS/HTTPS, og gagnageymsla notast oft við dulkóðun til að vernda skrár. Rafræn undirskrift og hash-aðferðir stuðla að sannprófun uppruna og heilleika gagna, oft með aðstoð dulkóðun sem býður einnig autentisering.

Saga dulkóðunar spannar frá fornöld til nútíma. Fyrstu aðferðir eins og Caesar-skiptirinn hafa þróast í nútíma opin lykil- og dreifingarkerfi, þar sem Diffie-Hellman og RSA hafa haft mikil áhrif. Í dag eru mörg öryggiskerfi og reglur sífellt að þróast, meðal annars til að mæta mögulegum kvantskyggnum árásum með post-quantum kriptografi.