krajobrazy

Krajobraz to całość widoczna w określonym miejscu, obejmująca cechy naturalne oraz przekształcenia wprowadzane przez człowieka. Jest wynikiem złożonych interakcji procesów geologicznych, klimatycznych, hydrologicznych i biologicznych oraz działalności ludzkiej. W ujęciu geograficznym i artystycznym krajobraz stanowi jedność elementów widocznych w terenie, a jego skala, kompozycja i rytm zmian sezonowych wpływają na to, jak jest odbierany.

Typy krajobrazów dzielą się na naturalne i kulturowe. Do naturalnych należą krajobrazy górskie, nizinne, jeziorne, rzeczne i nadmorskie, pustynne oraz bagienne. Krajobrazy kulturowe powstają w wyniku działalności człowieka: rolnicze, miejskie, przemysłowe, osiedlowe oraz parkowe. W praktyce często łączą elementy naturalne i antropogeniczne, tworząc krajobrazy mieszane.

Procesy kształtujące krajobraz obejmują długofalowe działania geologiczne i klimatyczne, erozję, sedymentację oraz procesy hydrologiczne. Rolnictwo, urbanizacja, melioracje i leśnictwo modyfikują pokrywę roślinną i strukturę terenu, prowadząc do trwałych zmian. Pojęcie krajobrazu kulturowego podkreśla, że człowiek nie jest jedynie obserwatorem, lecz współtwórcą środowiska; w niektórych klasyfikacjach UNESCO krajobraz ten uznawany jest za formę dziedzictwa naturalno-kulturowego.

Znaczenie krajobrazu obejmuje naukę (geografię, ekologię, geomorfologię), ochronę przyrody, planowanie przestrzenne oraz kulturę wizualną. Zmiany krajobrazu odzwierciedlają procesy globalne, w tym zmiany klimatu i presję człowieka na środowisko. Dokumentacja krajobrazu, poprzez mapy, zdjęcia i fotointerpretację, wspiera zarządzanie zasobami i ochronę różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa kulturowego.