iskeletler

İskeletler, canlıları destekleyen, koruyan ve hareketi mümkün kılan temel yapılardır. Genelde üç ana tipe ayrılır: endoskeleton (iç iskelet), exoskeleton (dış iskelet) ve hidrostatik iskelet. Bu farklı tipler, organizmanın yaşam biçimine ve evrimsel geçmişine bağlı olarak gelişmiştir.

Endoskeletler, kemik ve kıkırdaktan oluşur. Omurgalılar (örneğin, insanlar) ile bazı omurgasızlar bu yapıya sahiptir. İç iskeletler, vücudu destekler, iç organları korur, hareketi sağlar ve mineralleri (ör. kalsiyum, fosfor) depolar. Kemik iliği kan hücrelerini üretir.

Exoskeletonler, vücudu dıştan saran sert kabuklardır ve çoğunlukla böcekler, kabuklular ve bazı yumuşakçılarda görülür. Görevi koruma, kasların tutunmasını sağlar; büyümek için kabukları değiştirmek veya yenilemek gerekir (molting).

Hydrostatik iskeletler ise sıvı dolu boşluklar ve çevresel dokular kullanılarak oluşturulan bir iskelet türüdür. Sıvı basıncı, kas kontraksiyonları ile değiştirildiğinde hareket sağlanır. Bu tip iskeletler, solucanlar, bazı deniz canlıları ve yumuşakçılar arasında görülür.

İnsanlarda iç iskelet, kafatası, omurga ve göğüs kafesinden oluşur; kol ve bacak kemikleri gibi eklemler üzerinden kaslarla hareket sağlar. Kemikler ayrıca mineralleri depolar ve kemik iliği kan hücrelerini üretir. Yaşlanmayla kemik yoğunluğu azalabilir ve osteoporoz riski artabilir.

İskelet sistemi, eklem yüzeylerinde kıkırdakla kaplı olur ve bağlar ile tendonlar kaslar ile kemikleri birbirine bağlar. Bu yapıların koordineli çalışması, günlük hareketlerin temelini oluşturur.