hemodinamik

Hemodinamik, kan dolaşımını etkileyen mekanizmaların incelenmesiyle ilgili bir tıp dalıdır. Temel amaç, kan akımının kardiyovasküler sistem içindeki dağılımını ve bu akımın vücudun dokulara yeterli oksijen ve besinleri taşıyacak şekilde düzenlenmesini anlamaktır.

Başlıca kavramlar arasında kalp debisi (cardiac output, CO) iletim hızı, preload (venöz dönüş), afterload (arteriyel direnç ve aortik basınç), kontraktilite ve kalp hızı yer alır. CO, genellikle kalp hızı ile strok hacminin çarpımı olarak tanımlanır. Basınç ve akım ilişkisini belirleyen Poiseuille yasası, damar çapının ve damar direncinin hemodinamik etkilerini özetler. Vücudun farklı bölgelerine kan akımını belirleyen toplam sistemik vasküler direnç ve yer değiştirme süreçleri de hemodinamik kontrolün parçasıdır.

Göstergeler ve ölçüm yöntemleri arasında ortalama arter basıncı, santral venöz basınç, kalp debisi ve periferik vasküler direnç sayılabilir. Ölçümler invaziv (santral venöz veya pulmoner arter kateterleri, termodilüsyon, Doppler) veya noninvaziv (ekokardiyografi, transit zaman ölçümü, impedans kardiyografi) olarak yapılır.

Klinik açıdan hemodinamik durumlar, şok türleri, kalp yetersizliği ve sepsis gibi durumlarda hayati önem taşır. Tedaviler, sıvı yönetimi, vazopressörler, inotropikler ve vaskodilatatörlerle hemodinamik dengeyi sağlamaya yöneliktir. Mikrohemodinamik süreçler de dokuların oksijenlaşması ve dolaşımla ilgili önemli bir alandır.