gryzonie

Gryzonie (Rodentia) to największy rząd ssaków, obejmujący ogromną różnorodność gatunków występujących praktycznie na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy. Charakterystyczną cechą tej grupy jest obecność siekaczy, które rosną przez całe życie, oraz diastemy między siekaczami a zębami policzkowymi. W każdej żuchwie i w każdej szczęce występuje para siekaczy, co pozwala na efektywne żucie i drapieżnie odroślowe wykorzystanie pokarmu. Zęby policzkowe różnią się między rodzinami, ale ich wspólną funkcją jest rozdrabnianie twardych części roślinnych.

Gryzonie tworzą liczne rodziny, takie jak Muridae (myszy, szczury i ich krewni), Cricetidae (koszatniczki, chomiki, susły), Sciuridae (wiewiórki, orzesznice), Castoridae (bobry) oraz Hystricidae (porcupiny) i Caviidae (świnki myskowe, capybara). Wśród nich występuje ogromna różnorodność trybów życia: od drobnych, nocnych myszy po ogromne bobry żyjące w dobrze zorganizowanych założeń wodnych. Gryzonie są rozmieszczone na całym świecie, zajmując różnorodne siedliska, od lasów i stepów po obszary miejskie.

Ekologia i gospodarka roślinna stanowią kluczowy aspekt ich roli w ekosystemach. Większość gatunków prowadzi roślinożerny lub wszystkożerny tryb życia, odgrywając istotną rolę w rozprzestrzenianiu nasion i kształtowaniu struktur roślinnych. Ze względu na szybki wzrost i wysoką rozmnażalność, niektóre gatunki stały się czynnikami powodującymi szkody w uprawach i magazynach, a inne są cenionymi zwierzętami domowymi (np. chomiki, świnki morskie, chomiki syryjskie) lub modelowymi organizmami badawczymi.

Fossilny zapis wskazuje na pochodzenie gryzoni z okresu paleocenu, a ich szybka radiacja po wylądowaniu dinozaurów przyczyniła się do bogatej różnorodności morfologicznej i ekologicznej, którą obserwujemy dzisiaj.