glikozydowych

Glikozydy, zwane również glikozydowymi związkami, to szeroka grupa związków chemicznych zbudowanych z reszty cukrowej połączonej z aglikonem (częścią niecukrową). Cukrowa część najczęściej stanowi glukoza lub galaktoza, a wiązanie glikozydowe łączy ten cukier z aglikonem. Struktura może być O-glikozydowa, a konfigurację wiązania określa się jako alfa lub beta. Aglikonami bywają liczne związki, w tym terpenoidy, steroidy, flawonoidy i fenolowe reszty. Dzięki zróżnicowaniu aglikonów glikozydy tworzą liczne podgrupy o odmiennych właściwościach chemicznych i biologicznych.

Najważniejsze grupy glikozydów obejmują glikozydy nasercowe (sterydowe), takie jak digoksyna i digitoksyna, które mają istotne znaczenie w kardiologii. Innymi grupami są glikozydy flawonoidowe, glikozydy saponinowe (z aglikonami sterydowymi lub triterpenowymi) oraz cyjanogenne glikozydy, na przykład amygdalina, które uwalniają w kontakcie z enzymami lub kwasami cyjanowodór.

Występowanie glikozydów jest powszechne w roślinach; stanowią część mechanizmów obronnych i magazynują energię. W naturze pełnią funkcje ochronne przeciwko żerowaniu zwierząt i infekcjom. Właściwości farmakologiczne glikozydów zależą od rodzaju aglikonu i cukrowej reszty, co czyni je cennymi składnikami leków, lecz także źródłem toksyczności w przypadkach niekontrolowanego stosowania.

Metabolizm glikozydów obejmuje hydrolyzę glikozydową w przewodzie pokarmowym lub przez enzymy glikozydazy, co uwalnia cukier i aktywny aglikon. W diagnostyce i badaniach stosuje się techniki HPLC i spektrometrię do identyfikacji i oznaczania poszczególnych glikozydów.