endüstriörgüt

Endüstri örgütü (industrial organization), firmaların rekabetçi davranışları ile piyasa yapıları arasındaki ilişkiyi inceleyen ekonomi dalıdır. Amaç, pazar yapılarının (firma sayısı, pazar payları, giriş-çıkış engelleri) firmaların davranışları (fiyatlama, ürün farklılaştırması, reklam, Ar-Ge yatırımları, sözleşme biçimleri) ve piyasa performansı (verimlilik, üretim maliyetleri, tüketici refahı) üzerindeki etkilerini anlamaktır. Bu alan, rekabet politikaları ve düzenlemeler için temel bir çerçeve sunar.

Kavramsal çerçevede yapı-davranış-performans (Structure-Conduct-Performance, SCP) paradigması öne çıkar. Pazar yapısı ne kadar yoğun rekabeti sınırlıyorsa, firmaların davranışları da o ölçüde rekabetçi olabilir; bu davranışlar ise üretim verimliliği ve tüketici refahı gibi sonuçları belirler. Modeller arasında Cournot ve Bertrand gibi rekabet modelleri, Stackelberg oyunları, monopolistik rekabet ve oligopol yapıları bulunur. Ayrıca dikey entegrasyon, karteller, birleşme ve düzenleyici müdahaleler de incelenir.

Ampirik olarak endüstri örgütü, piyasa güçlerini ölçmeye ve politika etkilerini değerlendirmeye yönelir. Lerner indisi, HHI (Herfindahl-Hirschman Indeksi), maliyet fonksiyonları ve talep tahmini gibi araçlar kullanılır. Yapısal ve yarı yapısal modeller, düzenleyici etkilerin simülasyonları ve doğal tekel durumlarının analizi için uygulanır.

Türkiye bağlamında endüstri örgütü, rekabet politikaları ve antitröst uygulamaları için teorik araçlar sunar. Rekabet Kurumu’nun politika tasarımı ve piyasa denetimlerinde bu alanın yöntemleri önemli rol oynar. Endüstri örgütü, tüketici refahı, verimlilik ve dinamik rekabet konularını merkezine alır.