emeklilik

Emeklilik, çalışma yaşamından belirli şartları sağlayarak ayrılan kişinin, genelde devlet veya özel emeklilik sistemi tarafından ödenen aylıklarla mali güvence elde ettiği süreçtir. Yasal düzenlemelerle belirlenen yaş, prim gün sayısı ve hizmet süresi gibi kriterler, hangi tip emekli olunacağını ve ne zaman başlanacağını belirler.

Temel emeklilik türleri arasında yaşa bağlı emeklilik, hizmet süresi emekliliği (prim günleri veya hizmet süresine dayanır), erken emeklilik ve malullük emekliliği ile dul veya yetim aylığı gibi haklar yer alır. Ayrıca bazı sistemler, isteğe bağlı ek güvence veya kademeli emeklilik seçenekleri sunabilir.

Türkiye'de emeklilik işlemleri Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülür. Sigortalı çalışanlar belirli miktarda prim ödeyerek ve yaş ile prim gün sayısı gibi şartları tamamlayarak emekli olabilir. SSK, Bağ-Kur ve tarım sigortası kapsamındaki sigortalılar, SGK çatısı altında toplanan kurallarla emeklilik haklarını kazanır; haklar ve yaş/prim şartları yasa değişiklikleriyle zaman zaman güncellenir. EYT olarak bilinen, yaş şartını bekleyenler konusunda toplumsal tartışmalar sürmektedir. Emeklilik aylıkları, hesaplanan prim kazançları ve hizmet süresine göre belirlenen aylık ödemeler şeklinde yapılır; erken emeklilik durumunda aylık genelde düşürücü etki yapabilir.

Başvuru süreci SGK’ya yapılır ve gerekli belgeler sunulur: sigortalılık bilgileri, prim gün sayısı ve hizmet süresi gibi veriler kontrol edilir. Onaylandıktan sonra emeklilik ödeneği aylık olarak bağlanır ve ödemeler düzenli şekilde yapılır.

Emeklilik, yaşlanan nüfusa karşı sosyal güvenlik ağlarının temel unsurlarından biridir ve çalışma yaşamı ile kamu maliyeti üzerinde önemli etkilere sahiptir.