ekstraseluler

Ekstraseluler (ekstraselüler) terimi, biyoloji ve tıp literatüründe hücrelerin dışında kalan her şeyi tanımlamak için kullanılır. Bu kavram, hücre içi (intraselüler) ile dışındaki ortamı ayırmak üzere kullanılır ve hücreler arası iletişimin temel çerçevesini oluşturur.

Ekstraselüler sıvı (ECF), hücreler arasındaki boşlukları dolduran kompartmenttir ve interstisyel sıvı, kan plazması ve transselüler sıvılar gibi alt kümeleri içerir. ECF, besinler, atıklar ve sinyallerin hücreler arasında taşınmasını sağlar. Ekstraselüler matris (ECM), kollajen, elastin, proteoglikanlar ve laminin gibi moleküllerden oluşan bir ağdır ve hücrelere mekanik destek ile sinyalleşme sağlar; doku mimarisini ve hücresel davranışı etkiler. ECM dinamik bir yapıdır; matrikopatik enzimler (ör. matriks metalloproteinazlar) tarafından sürekli olarak yenilenir ve bu süreç normal gelişim, onarım ve doku homeostazı için gereklidir.

Ekstraselüler veziküller (EV'ler), hücreler tarafından salgılanan zarla çevrili partiküllerdir; ekzosome'lar (yaklaşık 30–150 nm) ve mikroveziküller (yaklaşık 100–1000 nm) bunlar arasındadır. EV'ler enerji, proteinler, RNA ve lipidleri taşıyarak hücreler arası iletişimi sağlar ve bazı hastalıkların patogenezinde rol alabilir; ayrıca biyomarker olarak da araştırılmaktadır.

Bu kavramlar, ekstraseluler ortamın yapısını ve işlevini anlamak için temel öğelerdir; sağlığa ilişkin süreçler, doku gelişimi ve hastalıklar bu alanın incelenmesiyle aydınlanır.