egzoplanetyka

Egzoplanetyka to gałąź astronomii zajmująca się badaniem planet poza Układem Słonecznym, zwanych egzoplanetami. Celem tej dziedziny jest identyfikacja nowo odkrytych światów, określenie ich właściwości (masa, promień, skład chemiczny, klimat, orbita) oraz zrozumienie procesów formowania i ewolucji planet, a także ocena możliwości występowania warunków sprzyjających życiu.

Najważniejsze metody wykrywania egzoplanet to obserwacje tranzytów, które mierzą spadek jasności gwiazdy, gdy planeta przechodzi przed jej tarczą, oraz metoda Dopplera (radial velocity), opierająca się na wykrywaniu periodiczych przesunięć w spektrum gwiazdy. Inne techniki to bezpośrednie obrazowanie, mikrosoczewkowanie grawitacyjne oraz astrometria. Po wykryciu można określić masę i promień, a z nich gęstość; następnie prowadzi się obserwacje atmosfery poprzez spektroskopię transmisyjną i emisję oraz analizy spektralne.

Historia egzoplanetyki obejmuje pierwsze potwierdzone planety pozassłoneczne w latach 1992–1995, a rosnąca liczba odkryć dzięki misjom Kepler i TESS znacznie poszerzyła katalog egzoplanet. Dziedzina ta bada różnorodność światów, od gazowych olbrzymów po superziemia i skaliste planety w strefie możliwej do zamieszkania. Przyszłe badania koncentrują się na lepszym pomiarze mas, rozmiarów i składu atmosfer, a także na poszukiwaniu biosygnatur i warunków sprzyjających życiu.