atmosfer

Atmosfer, gezegenimizi çevreleyen ve onu boşlukla ayıran gaz tabakasıdır. Dünya’nın atmosferi yaklaşık olarak yüzde 78 azot (N2), yüzde 21 oksijen (O2) ve kalan kısmı argon, neon, karbondioksit, su buharı ve diğer iz gazlarından oluşur. Su buharı ve aerosoller iklimi ve hava olaylarını belirler; karbondioksit ve metan gibi sera gazları ise yeryüzünden gelen ısıyı atmosferde tutarak iklimin temel dengesini sağlar.

Atmosferin katmanları troposferden egzospere kadar yükselir. Troposfer en altta yer alır; burada hava olayları (bulutlar, yağış, rüzgarlar) gerçekleşir ve sıcaklık yükseklikle birlikte genellikle azalır. Stratosferde ozon tabakası bulunur; ozon güneşin ultraviyole ışınlarını emerek yüzeyi korur ve bu katmanda sıcaklık artar. Mezofere sıcaklık düşer. Termosferde sıcaklık önemli ölçüde yükselir ve burada auroralar oluşabilir. Egzosfer ise atmosferin uzaya karıştığı en uç katmandır ve gezegenin gerçek sınırını oluşturmaktadır.

Atmosfer, yaşam için gerekli oksijeni sağlamanın yanı sıra hidrolojik döngüyü destekler, su buharı ve bulutlar aracılığıyla enerji iletimini düzenler ve gezegenin enerji dengesi üzerinde belirleyici bir rol oynar. İnsan faaliyetleriyle sera gazı konsantrasyonları artmakta; bu durum iklim değişikliği ve hava olaylarında değişikliklere yol açmaktadır.

Atmosferi izlemek için radyosonlar, uydu gözlemleri ve yer istasyonları kullanılır; bu veriler hava tahminleri ve iklim modelleri için temel kaynaktır.