dönütürülebilir

Dönütürülebilir, malzeme ve ürünlerin yaşam döngüsü boyunca kullanım sonrası geri kazanım ve yeniden üretime entegre edilmesinin mümkün olması durumunu ifade eden bir kavramdır. Türkçede genelde “geri dönüştürülebilir ve döngüsel olarak üretime katılabilir olma” fikrini vurgulayan bir terim olarak kullanılır. Dönütürülebilirlik, döngüsel ekonomi ilkeleriyle ilişkilendirilir ve tasarım, üretim ve atık yönetimi süreçlerinde kapalı devre akışların hedeflenmesini savunur.

Kavramsal olarak, dönütürülebilirlik bir ürün ya da malzemenin toplama, ayrıştırma, geri kazanım ve yeniden üretim adımlarını geçirerek kalite kaybını en aza indirgeme ve çevresel etkileri azaltma kapasitesiyle ilgilidir. Tasarım açısından kolay sökülebilirlik, malzeme bütünlüğünün korunması ve geri kazanım teknolojileriyle uyumlu kimyasalların kullanımı gibi ilkelere dayanır. Uygulamaya yönelik olarak, metal, cam ve bazı geri dönüştürülebilir plastikler gibi malzemelerin kapalı devre akışlarda yeniden kullanılabilir olması, elektronik atıkların bileşen olarak geri kazanılması gibi örnekler verilir.

İlgili kavramlar arasında geri dönüşüm, yeniden kullanım, tasarım için çevresel dikkat (design for environment), cradle-to-cradle ve atık yönetimi yer alır. Zorluklar arasında malzeme karışımları, maliyet-etkinlik, standardizasyon eksikliği ve politikaların uyumlaştırılmaması bulunur. Dönütürülebilirlik, politika ve endüstriyel uygulamalarda sürdürülebilirlik hedeflerini destekleyen bir referans olarak değerlendirilmektedir.