antikoagulanty

Antikoagulanty (leki przeciwkrzepliwe) to grupa leków hamujących krzepnięcie krwi, mających na celu zmniejszenie ryzyka powstania zakrzepów w układzie krążenia. Działają poprzez hamowanie enzymów i czynników krzepnięcia lub bezpośrednie ukierunkowanie na trombinę, co utrudnia formowanie fibryny. Stosowane są w profilaktyce i leczeniu zakrzepicy żył, zatorowości płucnej, a także w profilaktyce udaru mózgowego u pacjentów z migotaniem przedsionków oraz po zabiegach chirurgicznych naczyń.

Klasyfikacja obejmuje kilka grup. Antagonisty witaminy K (VKA), do których należy warfaryna i inne leki z tej grupy; działają poprzez hamowanie syntezy zależnych od witaminy K czynników II, VII, IX i X. Doustne antykoagulanty przeciwkokrzepliwe (DOAC) obejmują bezpośrednie inhibitory trombiny (dabigatran) oraz inhibitory czynnika Xa (rivaroksaban, apiksaban, edoksaban). Hepariny dzielimy na niefrakcyjną (UFH) i heparyny o krótkim łańcuchu (LMWH, np. enoksaparyna, dalteparyna); fondaparyna jest selektywnym inhibitorem Xa. W pewnych sytuacjach stosuje się także bezpośrednie inhibitory trombiny (np. argatroban, bivalirudyna).

Wskazania obejmują zapobieganie i leczenie DVT i PE, profilaktykę udaru w AF, profilaktykę zakrzepiczną po operacjach. Ryzyko obejmuje krwawienia; interakcje żywieniowe i lekowe, szczególnie w VKA. Monitorowanie zwykle obejmuje INR dla warfaryny; UFH wymaga aPTT; DOACs zwykle nie wymagają rutynowego monitorowania.

Odwracanie działania: witamina K (VKA), protamina (UFH/LMWH), idarucizumab (dabigatran), andeksanet alfa (inhibitory Xa), opcjonalnie PCC. W ciąży preferuje się heparynę o niskiej masie cząsteczkowej lub UFH.