Samanburðaraðferð

Samanburðaraðferð er kerfisbundin nálgun til að bera saman tvö eða fleiri fyrirbæri, kerfi eða gagnasöfn með það að markmiði að greina samlíkingar og mun milli þeirra, og að meta áhrif mismunandi valkosta. Hún er notuð í mörgum vísinda- og tæknigreinum, auk hagsmunamála og gæðamatstarfa.

Helstu gerðir samanburðarferla eru eigindlegur samanburður, megindlegur samanburður og blandaðar aðferðir. Eigindlegur samanburður miðar að djúpri skilningi á fyrirbærum með textagreiningu, viðtölum eða athugunum. Megindlegur samanburður byggist á tölfræðilegum niðurstöðum, viðmiðunarsetningum, tækni- eða gæðakvarða og tölfræðilegri úrvinnslu. Blandaðar aðferðir sameina bæði eigindleg og megindleg gögn. Í sumum samhengi er einnig notað hugtakið kerfis- eða svæðisbundin samanburður, auk verkfæra eins og multi-criteria decision analysis (MCDA) og benchmarking.

Ferlið felur almennt í sér markmiðsetningu, val á samanburðar-einingum, skilgreiningu viðmiða og mælinga, gagnaöflun, úrvinnslu og túlkun niðurstaðna, sem og skýrslu með ástæðum fyrir vali og þeim takmörkunum sem fylgja. Gæði samanburðar byggist á skýrum viðmiðum, jafnri samræmingu gagna og meðferð skekkju.

Kostir samanburðaraðferðar eru aukin tilfinning fyrir valkostum, auðveldari ákvarðanir og staðfesting á kenningum eða lausn, á meðan helstu takmarkanir felast í valdi viðmiða, mögulegum hlutdrægni, og takmörkuðu samræmi milli gagna. Dæmi eru samanburður á hagkvæmni eða öryggi mismunandi lausna í verkfræðiu eða menntun, og samanburður á árangri fyrir mismunandi skóla eða fyrirtæki.