skilgreiningu

Skilgreiningu er íslenskt nafnorð sem vísað er til þess ferlis að gefa merkingu hugtaks eða fyrirbæriss. Í fræðsluritum og í daglegu tali gegnir skilgreiningin mikilvægu hlutverki: hún afmarkar hvad hugtakið nær yfir og hvaða fyrirbæri falla undir það. Góð skilgreining er nákvæm, ótvíræð og forðast hringhugtök, hún reyni að vera sjálfstæð og að hægt sé að styðja hana með dæmi eða eiginleikum hugtaksins.

Orðið skilgreiningu er afleiða af grunnorðinu skilgreining, sem byggir á rótinni skil- sem merkir aðgreina, skilja, og greina. Með -ingu í íslensku nær hið samansetningnafna til að lýsa ferli eða aðgerð, þannig að skilgreiningu vísar til ferlisins að skilgreina.

Skilgreiningar eru mismunandi eftir tilgangi. Í tungumáli og orðabókum eru til lexískir (lexical) skilgreiningar sem lýsa merkingu orðs fyrir notkun í daglegu tali, formlegir skilgreiningar sem notaðir eru í stærðfræði, rökhætti og vísindum til að skilgreina hugtök nákvæmlega, ostensívar skilgreiningar sem sýna dæmi til að þétta merkingu, og stiplúbler (stipulative) skilgreiningar sem setja ný hugtök í kerfi án þess að vísa til fyrirliggjandi merkinga.

Í íslenskri tungu og fræðum er skilgreining oft notuð í kennslubókum, orðabókum og vísindaritum til að tryggja skýringu hugtaka og rekja merkingu hugtaka meðformlegri aðferð. Skilgreiningar eru þar grundvöllur skýrrar samskipta og nákvæmni í fræðum og dagslegu tali.