hugtakið

Hugtakið er íslenskt orð sem jafngildir enska „concept“ eða „notion“. Það vísar til óáþreifanlegrar hugmyndar eða skynjunar sem fólk notað er til að skilgreina fyrirbæri, hugmyndir eða eiginleika. Í heimspeki, málvísindum og kennslu er hugtakið oft notað til að ræða merkingu, flokkun og tengsl milli hugmynda sem liggja til grundvallar okkar þekkingarviðgangs.

Orðið byggir á samsetningu hug- og -tak. Hug- vísar til hugar eða hugarfars, og tak kemur frá merkingu sem tengist töku eða grip. Með ákveðnu endingunni -ið er hugtakið myntað sem ákveðið fyrirbæri; eintala án endingar er hugtak. Fleirtala er hugtök og ákveðið fleirtölu hugtökin.

Notkun hugtaksins er víð. Það er grundvallaratriði í skilgreiningum og kerfisbundnri umfjöllun um merkingu. Í málfræði og heimspeki er hugtakið notað til að vísa til hugmynda sem standa fyrir fyrirbærum eða flokkunum, frekar en til orðanna sem tjá þau. Í kennslu og fræðilegri umræðu er oft fjallað um forsendur hugtaksins, hvernig það er skilgreint og hvernig það tengist öðrum hugtökum. Slíkar umfjallanir hjálpa til við að forðast misskilning þegar rætt er um merkingu og flokkun.