Niehomologiczne

Niehomologiczne to termin używany w biologii i genetyce do opisania elementów, które nie są homologiczne — nie pochodzą z wspólnego przodka w sensie ewolucyjnym ani nie tworzą pary homologicznej w genomie.

W cytogenetyce mówi się o chromosomach niehomologicznych jako o chromosomach należących do różnych par w genomie. W organizmach dwupodstępowych chromosomy zwykle występują w parach homologicznych, które mają podobną strukturę i zestaw genów; chromosomy niehomologiczne to te, które nie tworzą takiej pary i nie są porównywalne pod kątem homologii.

Niehomologiczna rekombinacja, zwana także naprawą końców dwuniciowych (NHEJ), to ścieżka naprawy uszkodzeń DNA, która nie wymaga homologicznej sekwencji. Jest szybka i szeroko obecna, lecz często niedokładna, co może prowadzić do delecji, insercji lub fuzji fragmentów DNA. W wielu organizmach NHEJ odgrywa kluczową rolę w naprawie pęknięć dwuniciowych oraz w rekombinacji V(D)J, która generuje różnorodność receptorów immunologicznych.

Zjawiska niehomologicznych połączeń fragmentów chromosomów mogą prowadzić do translokacji, inwersji lub delecji. Przykładem patologicznego skutku jest translokacja t(9;22) w przewlekłej białaczce szpikowej, prowadząca do powstania fuzy BCR-ABL; mechanizmy te są złożone i nie ograniczają się do jednego procesu naprawy DNA.