Motywacja

Motywacja to proces inicjowania, kierowania i utrzymywania zachowań ukierunkowanych na cele. Dla niektórych źródłem jest wewnętrzna satysfakcja; dla innych – zewnętrzne nagrody. Motywacja wpływa na intensywność, trwałość i kierunek działań oraz na wytrwałość w obliczu trudności.

Motywacja dzieli się na motywację wewnętrzną (intrinsic) oraz zewnętrzną (extrinsic). Wewnętrzna wynika z ciekawości, przyjemności z wykonywania zadania i poczucia kompetencji; zewnętrzna opiera się na nagrodach, uznaniu lub unikaniu kary. Czynniki kulturowe, wartości i sytuacja kształtują motywację.

Główne teorie motywacji obejmują: Masłowa hierarchię potrzeb; teorię samodeterminacji, koncentrującą się na autonomii, kompetencji i powiązaniach społecznych; teorię oczekiwań Vrooma, łączącą oczekiwania, instrumentalność i wartość nagrody; teorię dwóch czynników Herzberga oraz teorię wyznaczania celów, podkreślając jasność i ambitność celów wraz z informacją zwrotną; teorię socjokognitywną Bandury, dotycząca skuteczności własnej.

Czynniki wpływające na motywację to cele, informacja zwrotna, autonomia, wsparcie społeczne, samokontrola oraz kontekst środowiskowy, kulturowy i zadaniowy. Motywacja ma zastosowanie w edukacji, pracy, sporcie i zdrowiu, a jej praktyczne pobudzanie obejmuje jasno określone cele, feedback, możliwość podejmowania decyzji, dopasowanie zadań do wartości oraz odpowiednie nagrody.

Krytycznie, nagrody zewnętrzne mogą czasem osłabiać motywację wewnętrzną, a mechanizmy motywacyjne bywają dynamiczne i zależne od kontekstu. Pomiar motywacji bywa wyzwaniem ze względu na subiektywność i zmienność stanu psychicznego.