Milletler

Milletler, Osmanlı İmparatorluğu’nda hukuken tanınan ve kendi iç işlerini belirli ölçüde özerk olarak yürüten dini topluluklardı. Millet kavramı, çoğunlukla din temelli toplulukları ifade eder ve her milleti temsil eden dini liderler ile birlikte, kendi iç hukukunu, eğitimini ve sosyal kurumlarını yönetme yetkisi verir; devlet ise güvenlik, sıradan vergilendirme ve genel dış politika konularında denetim yapardı.

Bir milletin başında çoğu zaman dini liderler bulunurdu. Örneğin Ortodoks milletinin başında Rum Patriği, Yahudi milletinin başında Hakham Bashi ve Ermeni milletinin ruhani liderleri gibi figürler bulunur; bu liderler, devletle ilişkileri yürütür ve topluluk içindeki hukuki işlerin yürütülmesinde önemli rol oynardı. Milletler, kişisel durum hukuku (evlilik, boşanma, miras gibi konular) alanında kendi yasalarını uygular; eğitim, hayır kurumları ve sosyal sürdürülebilirlik konularında da özerk bir yapı sürdürürdü. Vergi toplama ve güvenlik görevleri gibi konular da devlete bağlı olarak yürütülürdü; milleti temsil eden liderler, zaman zaman devletle olan ilişkilerde bir arabulucu görevi üstlenirdi.

Tanzimat Reformları (1839 sonrasında) ile birlikte bütün vatandaşlara kanun önünde eşitlik hedefi ortaya kondu ve merkeziyetçilik ile modernleşme süreci hızlandı. Bu süreç, milletlerin özerk güçlerini kademeli olarak azaltırken, 19. ve 20. yüzyıllarda Osmanlı devletinin uzun dönemli siyasi ve sosyal dönüşümünü etkiledi. Günümüzde milletler kavramı, Osmanlı mirası bağlamında tarihsel olarak incelenir; çok uluslu yapının yönetim gelenekleriyle modern devletin vatandaşlık anlayışı arasındaki farkları anlamaya yardımcı olur.