Elektriciteti

Elektriciteti është një formë energjie që rrjedh nga ngarkesat elektrike ose nga ndryshimet në gjendjen e tyre. Ai shfaqet si rrymë elektrike në qarku të mbyllur dhe mund të rrjedhë në vegla dhe pajisje. Rryma mund të jetë drejtuese (DC) ose alternuese (AC). Tensioni matet në volt (V), intensiteti i rrymës në ampere (A) dhe energjia në vati ose kilovatori‑orë (kWh). Në praktikë, elektriciteti transportohet me tension të lartë dhe shpërndahet në tensione të ulëta për përdorim nga familjet dhe bizneset.

Gjenerimi i elektricitetit kryhet kryesisht në centrale termike (karburante fosile), hidrocentrale, centrale bërthamore dhe burime të rinovueshme si dielli dhe era. Energjia e gjeneruar përpunohet në rrymë AC për të mundësuar transmitimin ndërmjet rajoneve përmes rrjeteve të transmetimit me tension të lartë dhe më pas shpërndarjen në nivelin e treguar për konsumatorët. Përdoren gjithashtu lidhje HVDC në rastet e transmetimit të fuqive të mëdha për distanca të gjata ose midis rrjeteve të ndryshme.

Rrjeti elektrik siguron dritat, ngrohjen, industrinë, transportin dhe komunikimin. Siguria, mirëmbajtja dhe monitorimi janë thelbore për një furnizim të qëndrueshëm. Në varg të burimeve të gjenerimit, elektriciteti mund të ndikojë mjedisin; politikat e energjisë dhe zhvillimi i rrjeteve të mençura (smart grids) synojnë të zvogëlojnë humbjet, të rrisin eficiencën dhe sigurinë. Historia e elektricitetit përfshin kontribute kyçe nga Volta, Faraday, Edison dhe Tesla, të cilët kontribuan në zhvillimin e teknologjive të qarkut dhe shpërndarjes së energjisë në fund të shekullit të 19-të dhe fillim të shekullit të 20-të.