Cywilizacjami

Cywilizacjami to instrumentalna forma liczby mnogiej rzeczownika cywilizacja używana w polszczyźnie w kontekstach odnoszących się do wielu cywilizacji, na przykład w analizach porównawczych między cywilizacjami. W naukach społecznych pojęcie to odnosi się do odrębnych, długotrwałych układów kulturowych i społecznych, które wykształciły się w różnych regionach świata.

Pojęcie cywilizacji zwykle odnosi się do złożonych, długotrwałych układów społecznych charakteryzowanych przez urbanizację, rozwinięte instytucje państwowe, systemy pisma, gospodarkę, technologię oraz wspólne wartości kulturowe i religijne. Definicje bywają różne, a pojęcie bywa krytykowane za generalizację i eurocentrystyczne upraszczanie; wiele kultur nie pasuje do jednego uniwersalnego szablonu.

Nauka wyróżnia kilka podejść do badania cywilizacji. W tradycji T. Toynbee’ego cywilizacje są odrębnymi, długowiecznymi układami kulturowymi, które mogą wchodzić w kontakt i przechodzić kryzys. Inni, jak S. P. Huntington, przedstawili tezę o zderzeniu cywilizacji, według której konflikty mają charakter kulturowy na granicach między dużymi wspólnotami cywilizacyjnymi; koncepcja ta bywa krytykowana i poddawana weryfikacji. Z kolei Immanuel Wallerstein i inne podejścia analityczne postrzegają cywilizacje w szerokim kontekście systemu światowego, z naciskiem na zależności ekonomiczne i dominację potęg. Współczesne podejścia kładą nacisk na transkulturowe kontakty i procesy globalizacji, badając przepływy ludzi, idei, towarów i technologii między różnymi cywilizacjami.

W praktyce termin ten bywa używany w historiografii, politologii, antropologii i studiach kulturowych do opisywania długoterminowych różnic i podobieństw między kulturami oraz do analizy intercultural dialogue i współistnienia.