çalabilmesini

Çalabilmesini, Türkçe’de bir fiil cümlesinin yeterlilik veya olanak anlamını taşıyan nominalize bir yapıdır. Temel kök “çalmak” (çalmaya veya çalabilmeye ilişkin anlam) ile birleşen -abilmek yapımı “to be able to play” anlamını verir. Bu fiil grubunun -mesi/-ması ile oluşturulan isimleşmiş form, -i ekiyle belirli bir cümle içinde fiil kompleksinin nesne olarak kullanılmasını sağlar. Böylece çalabilmesini, “çalabilme durumu/edimi” veya “birinin çalabilme yeteneği” gibi anlamları kapsar.

Çalışma dilinde çalabilmesini çoğunlukla, birinin belirli bir durumda çalabildiğini ifade eden bağlamlarda yer alır. Örneğin:

- Çalabilmesini bekliyoruz. (Biz onun bu işi yapma yeteneğini öngörüyoruz.)

- Ona çalabilmesini öğretmemiz gerekiyor. (Onun bu beceriyi kazanması için eğitim gerekli.)

- Çalabilmesini umuyoruz. (İlgili kişinin en kısa sürede bunu yapabilme ihtimaline dair dilek.)

-İlgeri ve gramer işlevleri açısından, çalabilmesini çoğunlukla, olduğu durumu veya hedeflenen eylemi hakkında bir fiil gereç olarak kullanır. Fiilimsi olarak kullanılan bu yapı, çoğu zaman diğer yüklemlerin nesnesi konumundadır. Örneğin, “onun çalabilmesini görmek istiyorum” cümlesinde, tüm alt cümle yükleminin nesnesi olarak görev yapar.

Çalabilmesini, çalmak fiilinin “yeterlilik/olanak” anlamını ifade eden -ebilmek yapısı ile birleşerek oluşan, Türkçe’de sık görülen bir nominalizasyon örneğidir. Bu form, özellikle istek, bekleyiş, gereklilik gibi bağlamlarda yaygın olarak kullanılır.