görmek

Görmek, Türkçe'de temel bir fiildir ve anlamı çoğunlukla 'gözlerle algılamak; bir nesneyi ya da durumu fark etmek' şeklindedir. Fiziksel algının ötesinde, kavrayışı, gerçeği veya bir durumu anlamayı ifade etmek için de kullanılır. Deyimler ve mecazlar da geniş bir kullanım alanı sağlar; örneğin gerçeği görmek, görünenlere aldırmamak veya 'görünen o ki' gibi ifadeler olayın görünür yönünü betimler.

Görmek kök olarak gör- kökünden türetilmiş Türkçe bir fiildir; infinitive eki -mek ile türetilir ve çoğu Türkçe fiilin çekimine uygundur. Bu kök, diğer Türk dillerinde de karşılığı olan ve 'see' anlamını taşıyan akraba köklerle ilişkilidir.

Gramatik olarak gör- fiili transitive bir fiildir: özne tarafından doğrudan nesneye uygulanır; 'Bir şeyi görmek' ifadesi tipik kullanım örneğidir. Türkçe'de çekim, zaman kiplerine göre köke -miş/-di/-ecek gibi eklerin eklenmesiyle gerçekleştirilir. Örnekler: 'Dün gördüm' (geçmiş zaman), 'Görüyorum' (şu anda görüyorum), 'Göreceğim' (göreceğim).

Anlam ve bağlam açısından çeşitli kullanımlar vardır. 'Gerçeği görmek' ile kavrayış ifade edilir; 'görmek' aynı zamanda bir kişinin görünür halinde meydana gelen olayları anlatır. 'Gördüğüm kadarıyla' gibi ifadeler, duyduğumuz veya gördüğümüz bilgilere dayanarak bir yargıyı belirtir. Ayrıca 'görmek' ile ilgili pek çok deyim ve türev kullanılır; örneğin 'görünmek' to appear, 'görüntü' image gibi kavramlar da kökten türemiştir.