zgniatanie

Zgniatanie to proces deformacji materiału pod wpływem siły zewnętrznej, w wyniku którego następuje utrata pierwotnego kształtu lub objętości. Może dotyczyć zarówno ciał stałych, jak i materiałów porowatych, i może przebiegać w warunkach statycznych lub dynamicznych. W zależności od materiału i szybkości obciążenia, zgniatanie obejmuje odkształcenie plastyczne, sprężyste, a w skrajnych przypadkach prowadzi do pęknięć i fragmentacji.

W metalach najczęściej obserwuje się odkształcenie plastyczne prowadzące do trwałego ściśnięcia, natomiast w skałach i kruszywach występuje kompaktowanie ziaren i zmiana gęstości. Materiały krucho ulegają nagłemu pęknięciu przy przekroczeniu wytrzymałości na ściskanie. Główne parametry opisujące zgniatanie to wytrzymałość na ściskanie i moduł sprężystości, a także zmiana porowatości i objętości.

W przemyśle zgniatanie wykorzystuje się w tłoczeniu, prasowaniu proszków i formowaniu elementów. W geotechnice i budownictwie obserwuje się zagęszczanie gruntów i kompresję skał pod wysokim ciśnieniem. W naukach materiałowych prowadzi się testy wytrzymałości na ściskanie, aby określić granicę plastyczności i zachowanie materiału pod obciążeniem.

Pomiar zgniatania najczęściej prowadzony jest za pomocą testu wytrzymałości na ściskanie, w którym próbka jest ściskana aż do zniszczenia. Wyniki dają maksymalne naprężenia dopuszczalne przed trwałym odkształceniem i postępem uszkodzeń.

Zgniatanie to pojęcie używane w naukach przyrodniczych, inżynierii i w języku potocznym do opisania czynności tłoczenia lub kompresji, na przykład zgniecenia papieru. Jego zrozumienie pomaga ocenić właściwości materiałów oraz projektować procesy produkcyjne i konstrukcyjne.