zgjedhjes

Zgjedhja është veprimi i zgjedhjes së një prej opsioneve mbi të tjerët dhe mund të jetë një akt individual ose një proces kolektiv. Në kontekst privat, zgjedhja nënkupton vlerësimin dhe zgjedhjen nga një seri alternativash të mundshme. Në kontekst politik, zgjedhja shpesh përfshin zgjedhjen e përfaqësuesve, udhëheqësve ose vendimeve publike përmes votimit.

Etimologjikisht, fjala zgjedhje rrjedh nga folja zgjedh (të zgjedhësh). Sufiksi -je krijon emrin e veprimit. Forma zgjedhjes përdoret si një formë fleksionale në shprehje të ndryshme të gjuhës shqipe, për shembull në “rezultatet e zgjedhjes”.

Zgjedhjet janë procese të rregulluara me kushtetuta, ligje dhe institucione shtetërore. Ato mund të jenë të përgjithshme (qytetarët votojnë për Parlamentin ose Presidentin), lokale ose të tjera. Procesi përfshin regjistrimin e votuesve, fushatat, votimin dhe shpalljen e rezultateve. Sistemet zgjedhore ndryshojnë nga vendi në vend dhe mund të jenë majoritare, proporcional ose të përzier. Institucionet e pavarura të vlerësimit dhe mekanizmat për monitorim dhe transparencë janë thelbore për legjitimitetin e zgjedhjeve.

Zgjedhja gjithashtu luan rol në fushat e filozofisë dhe psikologjisë politike, ku koncepti i zgjedhjes lidhet me teorinë e zgjedhës racional, preferencat, kufizimet e informacionit dhe heuristikat që ndikojnë vendimet. Në përgjithësi, zgjedhja përmbajt një dimension personal dhe një dimension publik që formësojnë rendin demokratik.