uçaklar

Uçaklar, sabit kanatlı hava araçlarıdır ve genelde motorlar yardımıyla ileri itiş üreterek havada kalırlar. Kanatları kaldırma kuvveti üretirken gövde ve kuyruk yüzeyleri dengede ve yön kontrolünde rol oynar. Çoğu uçak insanlı yolcu veya kargo taşımak için tasarlanmıştır; bazı modeller insansız hava araçları (İHA) olarak da kullanılır. Temel bileşenleri gövde, kanatlar, kuyruk takımı, motorlar, iniş takımı ve uçuş kontrol sistemleridir. Güç üniteleri olarak piston motorlar, turbojet ve turbofan gibi motor tipleri bulunur; uçaklar pervaneli veya jet motorlu olabilir.

Tarihçe: İlk başarılı motorlu uçuş, 1903 yılında Wright kardeşler tarafından gerçekleştirildi. 20. yüzyıl içinde metal gövdeler, daha güvenilir motorlar, gelişmiş uçuş kontrolleri ve kaldırma yüzeyleriyle uçuş güvenliği arttı. II. Dünya Savaşı sonrası jet motorları yaygınlaştı ve ticari havacılık hızla büyüdü. 1950'lerden itibaren turbofan jetler, uzun yolculuklar için standart haline geldi; günümüzde sivil uçuşlar çoğunlukla turbofan jetlerle yürütülmektedir.

Kullanım ve sınıflandırma: Uçaklar sivil/ticari, kargo, eğitim, özel veya askeri amaçlarla kullanılır. Gövde genişliğine göre geniş gövdeli ve dar gövdeli uçaklar; kapasite, menzil ve görev türüne göre hafif (general aviation), bölgesel (regional) ve ana yolcu uçakları olarak sınıflandırılır. Pervaneli uçaklar kısa mesafelerde ve küçük kapasitede, jet uçaklar ise daha uzun mesafelerde daha büyük kapasiteli ulaşım sağlar.

Çalışma prensibi ve yapı: Uçuş, kanatlardaki kaldırma kuvveti, motor itişi ve ağırlığın dengesiyle gerçekleşir. Kaldırma kuvveti kanat tasarımı ve açısal saldırı ile, thrust motorlar tarafından üretilir ve sürüklenme ile dengelenir. Uçuş kontrol yüzeyleri (düşey ve yatay kuyruk yüzeyleri, elevatör ve flaplar gibi) yoluyla yön, irtifa ve kalkış/iniş kontrollerini sağlar. Uçaklar güvenlik ve emniyet standartlarına tabi olarak işletilir; ayrıca emisyonlar ve gürültü gibi çevresel etkilerin azaltılması için çalışmalar sürer.