umhverfisfaktorum

Umhverfisfaktorum eru ytri aðstæður og áhrif sem hafa áhrif á lífverur, vistkerfi og ferla í náttúru, byggðu umhverfi eða félagslegu samhengi. Í vistfræði, umhverfisfræði og tengdum greinum er þessi hópur rannsakaður til að skýra hvar lífverur lifa, hvernig vistkerfi virka og hvernig þau bregðast við breytingum. Hann er einnig mikilvægur í heilsufræði, iðnaði og stefnumótun.

Flokkun: Umhverfisfaktorum er oft flokkaður í abiótíska þætti (án lífvera) og biótíska þætti (samspil lífvera). Abiótískir þættir eru t.d. loftslag, hitastig, rakastig, birtu, vatnsbúskapur, jarðvegs- og efnafræði, sýrustig og salinitet. Biótískir þættir fela í sér samspil lífvera, þar á meðal samkeppni, sníklar, veirur og sambönd milli tegunda. Mannlegir umhverfisfaktorar eru þeir þættir sem menn hafa skapað eða breytt, eins og mengun, landnotkun, þéttbýli, hávaði og ljósmengun.

Áhrif og mikilvægi: Umhverfisfaktorum hafa áhrif á dreifingu, fjölbreytileika og virkni vistkerfa, sem og á líffræðilega ferla. Í mannlegu heilsufari hafa þeir áhrif á útsetningu fyrir mengun, sjúkdóma og öryggi; í iðnaði og byggingu hafa þeir áhrif á gæði, stöðugleika og afköst.

Mælingar og stjórnun: Til að meta umhverfisfaktorum eru þau mæld með ýmsum aðferðum og metin í gegnum gagnasöfnun og úttektir. Áhættumat og mat á umhverfisáhrifum eru notuð til stefnumótunar, verndunar og sjálfbærrar nýtingar auðlinda.