sambönd

Sambönd er hugtak í íslenskri málfræði sem lýsir orðasamböndum og orðum sem notuð eru til að tengja hluta setningar og skapa samhengis- og orsakatengsl. Með samböndum komast málfræðingar að því hvernig setningar og orð raðast saman til að miðla tími, val, orsök, mark og sambönd milli hugmynda. Sambönd skiptist oft í þrjár megingerðir: tengingar (coordinating conjunctions), undirsetningar (subordinating conjunctions) og relative tengingar sem leiða til aukasetninga.

Tengingar eru orð sem tengja sjálfstæðar setningar eða jafnverðuga þætti í einni setningu. Algeng í íslensku eru og (og), en (en), eða (eða). Þau láta hlutina búa til samfelldan flöt án þess að setningarnar þurfi að vera hafðar aðskildar með harmingarfrasa.

Undirsetningar koma með háðari setningu og gera hana háða fyrri setningu, til að sýna tíma, stað, orsök eða skilyrði. Dæmi eru ef (ef), þegar (þegar), því að (vegna þess að), þótt (þótt), þar sem (where). Slíkar setningar hafa oft tvær innréttanir og koma með kommum í íslensku reglulega.

Relative tengingar eða stefntengi eru notuð til að tengja aukasetningu við nafnorð eða fornafni í stofnsetningunni og veita upplýsingar um nafnorðið. Algengasti relatívorðinn er sem (that/which/who), auk þess sem form sambadina sem hafa útilokan notkun, t.d. sem eða who/which í tölvumkyni.

Sambönd eru grundvallarhluti fyrir skýra og samfellda málnotkun. Þau veita tækni til að setja hugmyndir í rétta röð og skiptast oft eftir hlutverki í setninga- og merkingarbyggingu.