tekjuöryggis

Tekjuöryggis er hugtak sem lýsir þeim kerfum og aðgerðum sem hafa það markmið að tryggja stöðugar og nægar tekjur fyrir einstaklinga og fjölskyldur, sérstaklega þegar tekjur minnka eða hverfa vegna atvinnu, veikinda, örorku eða aldurs. Slík öryggiskerfi miða að draga úr fátækt og stuðla að félagslegu og efnahagslegu öryggi.

Helstu þættir tekjuöryggis eru almannatryggingakerfi og sértæk úrræði sem greiða bætur þegar atvik koma upp. Dæmi um úrræði eru atvinnuleysistryggingar, veikindabætur, örorkubætur, ellilífeyrir og stuðningur við fjölskyldur eins og barnabætur eða húsnæðisstuðning. Fjármögnun kerfisins er oft sameiginleg úr launasköttum og tryggingargjöldum sem krefjast stöðugra útgjalda yfir tíma.

Hönnun tekjuöryggis felst í því hvort kerfið eigi að vera almennt aðgengilegt fyrir alla (universality) eða byggt á tekjum og aðstæðum (means-tested). Markmiðið er að veita nægar bætur, tryggja aðgengi og viðhalda fjárhagslegu öryggi án óþarfslegs skekkju á hvata til vinnu. Flest kerfi blandast: þau byggja á samverkandi almannatrygginga, en nota einnig aðstoð sem getur verið þétt í hópum eða byggð á tekjum.

Mat á áhrifum tekjuöryggis sýnist í fátæktarhlutfalli, tekjumyndun og hagfjarlægðum. Áhrifin á eftirspurn, hagkerfi og réttindi eru skoðuð með þessum mælingum, en kostnaður og gagnrýni snúast oft um fjárhagslegt brýnni og möguleg áhrif á hvata til vinnu. Þar sem lönd tileinka sér mismunandi kerfi ríkja misræmi um umfang og nálganir.