stjórnvaldi

Stjórnvaldi er hugtak sem lýsir valdi og stofnunum sem hafa heimild til að ráða samfélaginu: að setja lög (löggjafarvaldið), framfylgja lögum (framkvæmdarvaldið) og dæma úrlausnir (dómsvaldið). Auk meginstofnana geta stjórnvaldseiningar eins og sveitarfélög og aðrir opinberir aðilar haft stjórnsýsluvald og annast dagleg verkefni sem fylgja lagabundu. Legitim stjórnvalds byggist á stjórnarskrá, kosningum og réttarfarsreglum sem tryggja ábyrgð, réttindi og gagnsæi. Þrískipting valds – löggjafarvaldið, framkvæmdarvaldið og dómsvaldið – er grundvöllur til að koma í veg fyrir misnotkun og tryggja réttaröryggi.

Ísland og almennt íslenskt stjórnkerfi. Ísland byggir á stjórnarskrá frá 1944. Alþingi er löggjafarvaldið, ríkisstjórnin framkvæmir lög og stýrir daglegri stjórnsýslu, og dómstólar dæma samkvæmt lögum. Forseti Íslands gegnir þjóðhöfðingja hlutverki með takmörkuð völd og er hlutverk hans oft talið stuðla að stöðugleika og lögmæti í kerfinu. Sveitarfélög hafa einnig vald til að sinna ýmsum stjórnsýsluverkefnum innan sinna kjörs. Kerfið byggir þannig á samvinnu milli lagasetningar, framkvæmdar og réttarfars til að tryggja lýðræðislegt ábyrgð, jafnframt því að veita þegnum þjónustu og réttindi.