löggjafarvaldið

Löggjafarvaldið er sú grein ríkisvaldsins sem fer með löggjöf, eða setningu laga, í íslensku stjórnkerfi. Það er grundvöllur lagaferlis og lagningarreglna ríkisins. Í dag er löggjafarvaldið í höndum Alþingis, þings Íslands, sem er 63 þingmenn kjörnir samkvæmt hlutfallskjörum til fjögurra ára.

Helstu verkefni Alþingis eru að setja lög, samþykkja fjárlög ríkisins og hafa eftirlit með framkvæmdavaldinu. Alþingi fjallar einnig um nýjar tillögur, samræmingu reglna og önnur mikilvæg málefni sem varða lagalega reglu og lýðræði. Lög öðlast gildi eftir að þau hafa verið samþykkt af Alþingi og undirrituð af forseta Íslands, að því gefnu að lögin taki gildi samkvæmt tilteknum gildistöfunartíma og birtingu.

Frumvarp getur komið frá ríkisstjórninni eða frá þingmönnum. Það fer í gegnum almenna umræðu í þingdeildum og í nefndum þar sem það er ítarlega skoðað, greint og endursent af hæfum sérfræðingum og hagsmunaaðilum. Að lokinni umræðu og atkvæðagreiðslu þarf meirihluta Alþingis að styðja til að það verði að lögum. Eftir samþykkt liggur lög fyrir forseta Íslands til undirskriftar; þegar þau eru undirrituð öðlast þau gildi.

Löggjafarvaldið situr í nær samspili við framkvæmdarvald og dómsvald. Ríkisstjórnin er ábyrg fyrir framkvæmd laganna og starfar oft í samvinnu við þingið; Alþingi hefur einnig heimild til að kanna framkvæmd stjórnvalda og beina rannsóknar- eða ákærutillit til þeirra. Alþingi hefur einnig hlutverk í birtingu og endurskoðun samninga sem hafa þátt í löggjöf eða aðra lagalega einstök tilvik.