spoedwet

Een spoedwet is een term die in het Nederlands politiek-juridische vocabulaire wordt gebruikt voor een wet die in een urgent geval via een versnelde procedure wordt aangenomen. Het is geen formele, op zichzelf staande categorie in alle rechtsstelsels, maar een aanduiding die vooral in de Nederlandse politiek voorkomt en ook in andere systemen herkend kan worden.

Het doel van een spoedwet is om snel maatregelen mogelijk te maken die tijdsgevoelig zijn, zoals bij crises of direct noodzakelijke beleidswijzigingen. De term verwijst naar de snelle wijze van wetgeving, niet naar een volledig andere procedurele categorie.

Procedureel gezien probeert een spoedwet de behandeling sneller te laten verlopen dan normaal. Dit kan bestaan uit verkorte debatten, minder tijd voor schriftelijke input en snellere stappen richting stemming. De regering legt het voorstel voor en de Kamer behandelt het op korte termijn. Het precieze proces varieert per land en parlementair systeem.

Beveiligingen en kritiek: versnelling kan de democratische controles ondermijnen. Daarom worden soms waarborgen ingebouwd, zoals tijdelijke werking (sunset-klauzes), evaluaties of mogelijkheden tot latere herziening. Het onderwerp is vaak omstreden en vraagt om een afweging tussen snelle activering en democratische legitimatie.

Zie ook: noodwet, urgentie, versnelde behandeling.