plastyfikatory

Plastyfikatory to grupa substancji dodawanych do polimerów, najczęściej do polichlorku winylu (PVC), w celu zwiększenia plastyczności i elastyczności materiału. Działają poprzez wprowadzanie międzycząsteczkowych przerw między łańcuchami polimeru, co obniża temperaturę szklistości (Tg) i ułatwia przemieszczanie się cząstek. Dzięki temu tworzywa stają się miękkie, rozciągliwe i łatwiejsze w przetwórstwie. Wybór plastyfikatora zależy od kompatybilności z polimerem, migracji, odporności chemicznej i kosztów.

Najważniejsze grupy plastyfikatorów

- ftalanowe, np. diizooktyloftalian (DEHP), diizonicynylophalate (DINP), diizodecyloftalian (DIDP), DOTP. Były powszechnie używane, ale ich stosowanie w produktach skierowanych do dzieci jest ograniczane z powodu obaw zdrowotnych.

- adipianowe, np. di(2-ethylhexyl) adipate (DOA).

- nieftalanowe (non-phthalate), takie jak ATBC (acetyl tributyl citrate), DEHT (di(2-ethylhexyl) tereftalan), DINCH (cyclohexane dicarboxylate), TOTM i inne estery cytrynianowe lub tereftalanowe.

Zastosowania obejmują głównie PVC w profilach okiennych, przewodach i kablach, foliach i opakowaniach, podłogach winylowych, elastycznych elementach wyposażenia oraz materiałach medycznych, gdzie migracja plastyfikatora i kontakt z użytkownikiem bywają kluczowe. Migrowanie plastyfikatorów do środowiska i potencjalne skutki zdrowotne doprowadziły do regulacji ograniczających użycie niektórych ftalanów w UE i innych krajach, oraz do rozwoju i stosowania plastyfikatorów nieftalanowych. W praktyce wybór plastyfikatora zależy od specyfikacji produktu, wymagań dotyczących bezpieczeństwa i zgodności regulacyjnej.