patyna

Patyna, czyli patina, to cienka warstwa powierzchniowa, która powstaje na wielu materiałach w wyniku starzenia, utleniania lub reakcji chemicznych. Patyna często powoduje zmianę koloru i faktury powierzchni oraz nadaje przedmiotom charakterystyczny wygląd wiekowy.

Na metalach patyna formuje się w wyniku kontaktu z tlenem, wilgocią i innymi czynnikami środowiskowymi. U miedzi i jej stopów powstaje zielonkawa patyna, zwana verdigratem, która może chronić metal przed dalszą korozją. Na żelazie patyna przybierająca różne odcienie rdzy jest zwykle wybita warstwą tlenków i hydroksydów. Srebro ulega ciemnieniu i żółknięciu pod wpływem siarczków. Patyna metaliczna może być zarówno zjawiskiem ochronnym, jak i degradującym, zależnie od sytuacji.

Patyna występuje także na innych materiałach, takich jak drewno, kamień czy skóra, gdzie powstaje w wyniku obciążenia użytkowaniem, ekspozycji na światło, oleje i czynniki atmosferyczne. W sztuce i antykach patyna jest często ceniona jako element autentyczności i wieku przedmiotu, a także jako świadectwo jego historii użytkowania. Z drugiej strony, w niektórych przypadkach konserwatorzy dążą do ograniczenia procesów patynowania lub odtworzenia sztucznej patyny dla uzyskania określonego efektu estetycznego.

W praktyce muzealnej i kolekcjonerskiej decyzje dotyczące patyny dotyczą zarówno wartości estetycznej, jak i stanu technicznego obiektu. Patyna bywa traktowana różnie w zależności od kontekstu – jako naturalny znak upływu czasu lub jako element wymagający ochrony i odpowiedniej konserwacji.