nitroglütserini

nitroglütserini, kimyasal adı glyceryl trinitrate olan, C3H5N3O9 formülüne sahip bir organik nitrat bileşiğidir. Oda sıcaklığında renksiz, hafif yapışkan bir sıvı olarak bulunur ve kendine özgü tatlımsı bir kokuya sahiptir. Yüksek enerji içeren bir patlayıcıdır; kuru ve şok/darbe etkisiyle patlayabilir, ancak emici bir maddeye emdirildiğinde güvenlik açısından daha kararlı hale gelmiştir. Tıpta ve endüstride iki ana kullanım alanına sahiptir.

Geçmişte nitrogliserin, 19. yüzyılda keşfedildi. Alfred Nobel, nitrogliserini diatom kil tozuna emdirilerek güvenli bir patlayıcı olan dinamit olarak adlandırılan formu geliştirdi. Bu uygulama nitrogliserinin duyarlılığını azaltarak madencilik ve inşaat gibi endüstriyel alanlarda kullanılabilir hale getirdi.

Medikal olarak nitrogliserin, damarlar üzerinde hızlı bir vazodilatör etkisi gösterir. Vücuttaki nitrik oksit salınımını tetikleyerek düz kas gevşemesine yol açar, böylece venöz preload ve arteriyel direnç azalır. Bu mekanizma angina pectoris ataklarını hafifletebilir ve bazı kalp yetmezliklerinde faydalı olabilir. Sublingual tabletler, spreyler ve transdermal yapılar gibi çeşitli formlarda uygulanır; etki genellikle dakikalar içinde başlar ve kısa süreli sürer. Yan etkiler arasında baş ağrısı ve tansiyon düşüklüğü olabilir; PDE5 inhibitörleriyle birlikte kullanımı ciddi hipotansiyona yol açabilir.

Nitrogliserin yüksek duyarlı bir maddedir; depolanması ısı, darbe ve ışıkten korunacak şekilde yapılır. Güvenli kullanım için tıbbi gözetim gereklidir ve yasal olarak sıkı düzenlenir. Çevreye ve sağlık güvenliğine yönelik standartlar, ülkelere göre değişiklik gösterebilir.