monologiczny

Monologiczny to przymiotnik określający cechy związane z monologiem, czyli wypowiedzią wygłoszoną przez jednego mówcę, często adresowaną do odbiorcy lub do samego siebie. Pochodzi od greckich korzeni monos („jeden”) i logos („słowo, wypowiedź”) i trafił do języka polskiego jako określenie stylu lub formy wypowiedzi.

W literaturze i teatrze monologiczny odnosi się do tekstów lub scen, w których dominuje jedna postać lub narrator, a interakcje z innymi postaciami są ograniczone lub wyeliminowane. Monolog może przybierać formę ekspozycji, refleksji, opisu świata przedstawionego lub wyznania. W filmie i innych mediach termin ten opisuje struktury skupione na jednej perspektywie lub mowie, często z długimi przemówieniami lub wewnętrznym monologiem, który utrzymuje uwagę widza wokół jednej postaci.

W lingwistyce i teorii wypowiedzi monologiczność odnosi się do jednolitych, jednostronnych wypowiedzi bez bezpośrednich dialogów. Cechą charakterystyczną jest brak interakcji werbalnej, co odróżnia to podejście od dialogicznego. Monologiczność bywa również opisywana jako sposób prowadzenia narracji, w którym myśl lub narracja przechodzą jednym głosem, bez wieloosobowego konwersacyjnego wymieniania zdań.

W praktyce termin ten często używany jest do opisu stylistyki, struktury narracyjnej lub scenicznej, gdzie dominują jednostajne, jednoosobowe wypowiedzi, ekspozycje i refleksje bez liczbnych interakcji z innymi postaciami. Monologiczny charakter może występować zarówno w tekstach literackich, jak i w scenariuszach dramatycznych czy filmowych.