mieszczcy

Mieszczanie, także mieszczcy, byli mieszkańcami miast w Polsce i w dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, należącymi do stanu mieszczańskiego. Termin odnosi się do urbanistycznej grupy społecznej obejmującej kupców, rzemieślników, drobnych handlarzy i innych pracowników miejskich. Powstanie terminu wiąże się z rozwojem miast i ich samorządności w średniowieczu, gdy zaczęły kształtować się miejskie struktury organizacyjne i cechy.

Mieszczanie odgrywali kluczową rolę w gospodarce miejskiej. Działalność skupiała się na handlu, rzemiośle i usługach; wiele osób wchodziło w związki cechowe, które regulowały warunki pracy, ceny, jakość wyrobów i konkurencję. Członkostwo w cechach dawało ochronę socjalną i uprawnienia zawodowe, jednocześnie ograniczając wolność wykonywania niektórych zawodów i narzucając zasady wejścia do zawodu.

Pod względem politycznym mieszczanie mieli odrębne miejsce w hierarchii społecznej. Byli wyłączeni z prawa do szlacheckich tytułów i przywilejów, lecz w miastach tworzyli własne instytucje samorządowe — rady miejskie, magistrat, burmistrza i urzędników. W różnych okresach mieli także pewne formy lokalnej reprezentacji i wpływ na decyzje dotyczące miast oraz regionów.

Historia mieszczan odzwierciedlała zarówno ich rosnący wpływ gospodarczy, jak i ograniczenia wynikające z systemów stanowych. W czasach zaborów ich status był zróżnicowany w zależności od państwa zaborczego. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. kategoria ta stopniowo traciła prawną odrębność, a w nowoczesnym państwie terminy tej klasy używa się głównie w kontekście historycznym.