ligatury

Ligatury to znak typograficzny powstały w wyniku łączenia dwóch lub więcej liter w jeden znak, zwykle w celu poprawy estetyki, płynności czytania lub oszczędności miejsca na linii. W wielu czcionkach ligatury występują automatycznie jako standardowy zestaw znaków, a w innych stanowią wybór konfiguracyjny.

Historia ligatur sięga rękopisów średniowiecznych i pierwszych druków. W tekstach z tego okresu łączono litery, takie jak æ i œ, fi, fl, ffi, ffl, a także kombinacje z long s (ſ) i t (np. ſt) w tekstach o charakterze historycznym. Ligatury pomagały utrzymać spójność kształtu liter i ograniczyć odstępy między znakami, zwłaszcza przy ograniczeniach technicznych pióra i czcionek.

Współczesna typografia rozróżnia kilka rodzajów ligatur: obowiązkowe (wymagane przy zestawieniu niektórych czcionek), dobrowolne (okazjonalne, stylistyczne) oraz kontekstowe (zależne od sąsiednich liter). W fontach OpenType standardowe ligatury dostępne są przez funkcję liga; dodatkowe ligatury dobrowolne – dlig, a kontekstowe – clig lub calt, zależnie od implementacji.

W systemach cyfrowych ligatury najczęściej renderują się jako pojedynczy glif po identyfikowaniu odpowiedniej sekwencji liter, choć niektóre znaki ligatur (na przykład æ U+00E6, œ U+0153, fi U+FB01, ffi U+FB03, ffl U+FB04) mają oddzielne kodowe punkty. W praktyce ustawień i wsparcia narzędzi typograficznych decyzje o użyciu ligatur zależą od czcionki, języka i preferencji projektanta.

Ligatury odgrywają istotną rolę w wyglądzie i czytelności tekstu, od zabytkowych publikacji po nowoczesne układy cyfrowe.